Η οστεονέκρωση του ισχίου (ΟΝΙ) ή άσηπτη νέκρωση της μηριαίας κεφαλής είναι η καταστροφή της κεφαλής του μηριαίου μετά από διαταραχή της αιμάτωσής της. Είναι μια σχετικά συχνή πάθηση του ισχίου (περίπου 20.000 νέες περιπτώσεις ασθενών διαγνώσκονται ετησίως στις ΗΠΑ) και περίπου 10% των ολικών αρθροπλαστικών ισχίου πραγματοποιούνται εξαιτίας της. Η οστεονέκρωση του ισχίου είναι πιο συχνή στους άνδρες και στις ηλικίες μεταξύ 35 και 50 ετών. Σε σημαντικό αριθμό των ασθενών (περίπου 80%) προσβάλλει και τα δύο ισχία, ενώ σπάνια (περίπου 3% των ασθενών) μπορεί να προσβάλλει ταυτόχρονα και άλλες μεγάλες αρθρώσεις (πχ γόνατα, ώμους).
Η κύρια διαταραχή που οδηγεί στην οστεονέκρωση του ισχίου είναι η διακοπή της αιμάτωσης της μηριαίας κεφαλής. Αυτή μπορεί να προκληθεί μετά από τραυματισμό της περιοχής ή παθολογικά αίτια.
Τα κατάγματα της κεφαλής του μηριαίου έχουν 75-100% πιθανότητα για οστεονέκρωση του ισχίου, τα κατάγματα της βάσης του αυχένα του μηριαίου 50% πιθανότητα, ενώ τα εξαρθρήματα του ισχίου έως και 40% πιθανότητα. Τα διατροχαντήρια κατάγματα του ισχίου σπάνια προκαλούν οστεονέκρωση του ισχίου. Στους παραπάνω τραυματισμούς η πιθανότητα για οστεονέκρωση του ισχίου αυξάνεται όσο πιο μεγάλη είναι η παρεκτόπιση των οστικών τεμαχίων και όσο πιο καθυστερημένη είναι η αντιμετώπισή τους.
Στα παθολογικά αίτια της οστεονέκρωσης του ισχίου περιλαμβάνονται αιματολογικά νοσήματα (πχ σύνδρομα υπερπηκτικότητας που προκαλούν θρομβώσεις, όπως η θρομβοφιλία, αιματολογικά νεοπλάσματα, όπως οι λευχαιμίες και τα λεμφώματα, η δρεπανοκυτταρική αναιμία, ο αλκοολισμός, η νόσος των δυτών, αυτοάνοσες παθήσεις (πχ ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος). Επιπλέον, οστεονέκρωση του ισχίου μπορεί να προκληθεί σε ένα ποσοστό ασθενών που λαμβάνουν κορτιζόνη, χημειοθεραπευτικά φάρμακα, ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, ενώ είναι σχετικά συχνή μετά από ακτινοθεραπείες. Σε ένα ποσοστό των ασθενών η οστεονέκρωση του ισχίου είναι ιδιοπαθής, δηλαδή δεν ανευρίσκεται κάποιο αίτιο.
Η οστεονέκρωση του ισχίου δεν ξεκινά με έντονη συμπτωματολογία, αλλά με ήπια ενοχλήματα στην περιοχή του ισχίου. Στο αρχικό στάδιο μπορεί να μην έχει καθόλου συμπτώματα. Συνήθως, εμφανίζεται ήπιος πόνος στην πρόσθια βουβωνική χώρα, χωρίς όμως να υπάρχει σχέση με έντονη δραστηριότητα. Αν δεν γίνει έγκαιρη διάγνωση, η σταδιακή καταστροφή της μηριαίας κεφαλής προκαλεί ολοένα και εντονότερο πόνο, αρχικά κατά τη δραστηριότητα και αργότερα και κατά την ηρεμία. Τα συμπτώματα είναι χειρότερα στις σκάλες και στη βάδιση σε έδαφος με κλίση (ανηφόρα / κατηφόρα). Όπως και στην προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα του ισχίου, τα τελικά στάδια της οστεονέκρωσης του ισχίου συνοδεύονται από έντονο πόνο στην άρθρωση, βράχυνση του ποδιού και δυσκαμψία (ιδιαίτερα μειώνεται η δυνατότητα για έσω στροφή του ισχίου, όταν αυτό βρίσκεται σε κάμψη). Οι ασθενείς στο τελικό στάδιο δυσκολεύονται σημαντικά σε απλές δραστηριότητες, όπως το να φορέσουν τις κάλτσες και τα παπούτσια τους ή να περιποιηθούν τα νύχια των ποδιών τους.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι απαραίτητη για την καλή έκβαση της πάθησης. Η κλινική εξέταση και η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού μπορεί να αναδείξει στοιχεία υπέρ της πάθησης (πχ η χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων). Συνήθως όμως, στα αρχικά στάδια δεν εμφανίζονται παθολογικά ευρήματα κατά τις κλινικές δοκιμασίες του ισχίου.
Η απλή ακτινογραφία (προσθιοπίσθια λεκάνης – ισχίων και προφίλ του πάσχοντος ισχίου) είναι η εξέταση για τον αρχικό απεικονιστικό έλεγχο, αλλά και σε αυτήν μπορεί να μην υπάρχουν ευρήματα στα αρχικά στάδια. Σε μεταγενέστερα στάδια μπορεί να παρατηρηθεί πύκνωση σε συγκεκριμένη περιοχή της μηριαίας κεφαλής, καθίζηση μιας συγκεκριμένης περιοχής της μηριαίας κεφαλής, απώλεια της σφαιρικότητάς και αρθριτικές αλλοιώσεις (μείωση του διαστήματος μεταξύ της κεφαλής και της κοτύλης/λεκάνης, οστεόφυτα, κύστεις στην κεφαλή ή/και την κοτύλη κτλ).
Η μαγνητική τομογραφία του πάσχοντος ισχίου είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για τη διάγνωση της οστεονέκρωσης του ισχίου λόγω της αδυναμίας της απλής ακτινογραφίας να αναδείξει την πάθηση στα αρχικά στάδια ενώ και οι σύγχρονές ταξινομήσεις της νόσου βασίζονται στα ευρήματα της. Στα πρώτα στάδια αναδεικνύεται η διαταραχή της αιμάτωσης της μηριαίας κεφαλής με τη μορφή εντοπισμένου οστικού οιδήματος και σαφούς διαχωρισμού της περιοχής νέκρωσης (ενώ η απλή ακτινογραφία συνήθως είναι φυσιολογική). Στα επόμενα στάδια παρατηρούνται τα καταστροφικά επακόλουθα της νέκρωσης (κάταγμα εντός της κεφαλής, καθίζηση της κεφαλής και οι προαναφερθείσες αρθριτικές αλλοιώσεις).
Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται κυρίως από το στάδιο της πάθησης κατά τη διάγνωση και την ηλικία του ασθενούς, ενώ λαμβάνονται υπόψη η αιτιολογία της νόσου (αναστρέψιμη ή όχι) και το επίπεδο δραστηριότητας του ασθενούς. Η προσπάθεια επικεντρώνεται στη διάσωση της μηριαίας κεφαλής, αν είναι εφικτό, και την αποκατάσταση της λειτουργίας της άρθρωσης.
Στα αρχικά στάδια η θεραπεία είναι συντηρητική με:
Πολλές φορές αποφασίζεται η χειρουργική θεραπεία σε συνδυασμό με τα παραπάνω σε νέους ασθενείς με πρώτο στάδιο και αναστρέψιμες αιτίες για οστεονέκρωση του ισχίου. Η χειρουργική θεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις περιλαμβάνει:
Σε προχωρημένο στάδιο της οστεονέκρωσης του ισχίου, δηλαδή όταν η μηριαία κεφαλή έχει υποστεί καθίζηση, η θεραπεία είναι χειρουργική. Οι επιλογές είναι οι εξής:
να σε καθοδηγήσει σχετικά με τη πάθηση σου, για να επιλέξεις την καλύτερη δυνατή αντιμετώπισή της.
