Ο χόνδρος είναι η λεία απόληξη του οστού μέσα στην κάθε άρθρωση. Ο χόνδρος αποτελεί μια σημαντική δομή των αρθρώσεων στο ανθρώπινο σώμα. Υπάρχουν τρία είδη χόνδρων: ελαστικός, ινώδης και υαλοειδής, καθένας με διαφορετική τοποθεσία και λειτουργία. Ο υαλοειδής είναι αυτός που καλύπτει τις αρθρώσεις.
Οι χόνδροι μπορούν να υποστούν βλάβες που μπορεί να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, όπως τραυματισμούς, φλεγμονές ή ακόμη και εκφυλιστικές καταστάσεις όπως η οστεοαρθρίτιδα.
Η βλάβη του αρθρικού χόνδρου μπορεί να είναι γνωστή ως “χόνδρινη βλάβη” ή “οστεοχόνδρινη βλάβη”, ανάλογα με το αν επηρεάζεται μόνο ο χόνδρος ή και ο υποκείμενος οστικός ιστός.
Οι βλάβες των χόνδρων μπορεί να προκληθούν από αιφνίδιους τραυματισμούς, μακροχρόνια φορτία στις αρθρώσεις, εκφυλιστικές καταστάσεις ή φλεγμονές. Η συχνότερη εμφάνισή τους παρατηρείται σε νεαρότερες ή πιο ώριμες ηλικίες, λόγω της αυξημένης δραστηριότητας ή της εκφυλιστικής φύσης των αρθρώσεων.
Η συμπτωματολογία μιας βλάβης του αρθρικού χόνδρου μπορεί να περιλαμβάνει πόνο, οίδημα, δυσκαμψία και περιορισμένη κινητικότητα της αρθρώσεως. Σε περιπτώσεις σοβαρών βλαβών, μπορεί να παρατηρηθεί αίσθημα μπλοκαρίσματος ή αστάθειας στις αρθρώσεις.
Η διάγνωση των χόνδρινων βλαβών μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν με άλλες κλινικές καταστάσεις. Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες μέθοδοι εικονικής απεικόνισης, όπως ακτινογραφίες, μαγνητική τομογραφία και αρθροσκόπηση.
Οι βλάβες των χόνδρων ταξινομούνται σε πέντε στάδια ανάλογα με τον βαθμό σοβαρότητας, από τον φυσιολογικό χόνδρο έως τον πλήρη χαμό του πάχους του χόνδρου και την έκθεση των κάτω από τον χόνδρο οστικών επιφανειών.
Η σοβαρότητα της βλάβης στον χόνδρο δεν εξαρτάται από τον πόνο που αισθάνεται κάποιος. Αντίθετα, είναι σημαντικός ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζει την κίνηση της άρθρωσης, είτε αυτή φορτίζεται είτε όχι.
Στα πρώτα στάδια, η συντηρητική θεραπεία είναι προτιμητέα και περιλαμβάνει την αποφόρτιση του πάσχοντος μέρους με πατερίτσες, παγοθεραπεία, αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη φάρμακα, αποφυγή δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν τα συμπτώματα, και φυσικοθεραπεία.
Τέλος, ενδοαρθρικές εγχύσεις παραγόντων PRP (platelet rich plasma) ή βλαστοκυττάρων (stem cells) μπορεί να ανακουφίσουν προσωρινά ή και να θεραπεύσουν σε περιπτώσεις ήπιου ερεθισμού του χόνδρου. Οι PRP παράγοντες έχουν αντιφλεγμονώδη κυρίως δράση, καθώς το υαλουρονικό οξύ μειώνει τις τριβές στην επιφάνεια επαφής του χόνδρου των οστών και αυξάνει τη γλοιότητα της άρθρωσης, ενώ τα βλαστοκύτταρα έχουν εν δυνάμει αναγεννησιακή δράση (αρχέγονα κύτταρα που εν δυνάμει μπορεί να μετατραπούν σε χονδροκύτταρα).
Σε προχωρημένα στάδια, η χειρουργική επέμβαση είναι αναγκαία. Η αρθροσκόπηση είναι η προτιμώμενη μέθοδος, επιτρέποντας μας να παρεμβαίνουμε στη βλάβη μέσω μικρών τομών. Χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές, όπως η επανακαθήλωση, η ενεργοποίηση του μυελού με microfractures, η μεταμόσχευση οστεοχόνδρινων κυλίνδρων και η χρήση ικριωμάτων.
Η αυτόλογη μεταμόσχευση χονδροκυττάρων είναι μια περίπλοκη διαδικασία όπου τα χονδροκύτταρα αναπαράγονται και μεταφέρονται στην περιοχή της βλάβης. Το κόστος και η πολυπλοκότητα αυτής της μεθόδου την καθιστούν κατάλληλη για ειδικές περιπτώσεις.
Η χρήση τεχνητών ικριωμάτων αποτελεί μια προηγμένη μέθοδο όπου το ικρίωμα ελκύει χονδροκύτταρα για την ανάπτυξη νέου χόνδρου. Τέλος, η μετά το χειρουργείο αποκατάσταση περιλαμβάνει προστασία της άρθρωσης και σταδιακή επαναφορά της κίνησης.
Τεχνική Μικροκαταγμάτων (Microfractures)
Η τεχνική των «μικροκαταγμάτων» εφαρμόζεται πάνω από τρεις δεκαετίες στην Ορθοπαιδική Χειρουργική ανάπλασης του υαλοειδούς χόνδρου. Ιδίως τα τελευταία χρόνια η τεχνική έχει εξελιχθεί με ειδικά αρθροσκοπικά εργαλεία με τα οποία διεγείρουμε το μυελό των οστών που βρίσκεται κάτω του υποχόνδριου οστού προκειμένου τα αρχέγονα κύτταρα του μυελού να γεμίσουν το κενό του τραυματισμένου χόνδρου και να εξελιχθούν σε κύτταρα χόνδρου (σε ποσοστό 70-75%) και κύτταρα ινικής (σε ποσοστό 25-30%).
Τα ποσοστά επιτυχίας της τεχνικής αυτής αγγίζει το 90 με 95% για βλάβες <1 κυβικά εκατοστά. Όσο μικρότερη είναι η ηλικία του ασθενούς («πλούσιος» σε κύτταρα ο μυελός των οστών), όπως και σε μη καπνιστές ή μη σάκχαρό-διαβητικούς, τόσο καλύτερα αποτελέσματα παρατηρούμε.
Μεταμόσχευση αυτόλογων οστεοχόνδρινων τμημάτων (ΟΑΤS)
Σε μεγαλύτερες βλάβες (>1 κυβικό εκατοστό) και ιδίως σε φορτιζόμενη επιφάνεια της άρθρωσης έχει ένδειξη με πολύ καλά αποτελέσματα η αυτομεταμόσχευση οστεοχόνδρινων κυλίνδρων που μεταφέρονται από μη φορτιζόμενες επιφάνειες της άρθρωσης. Μετεγχειρητικά το πρωτόκολλο περιλαμβάνει αποφόρτιση για 4 εβδομάδες και σταδιακή φόρτιση ακολούθως έως τους 2,5 με 3 μήνες. Τα αυτομοσχεύματα επαναγγειώνονται πλήρως και η χόνδρινη βλάβη επουλώνεται.
Τα ποσοστά επιτυχίας της επέμβασης αυτής στο γόνατο διεθνώς αγγίζει το 85 με 90%, ποσοστά παρόμοια με τα δικά μας αποτελέσματα 90 με 95%. Όσο μικρότερη η ηλικία του ασθενούς («πλούσιος» σε κύτταρα χόνδρου το αυτομόσχευμα και η νεοαγγείωση αναπτύσσεται ταχύτερα λόγω του «πλούσιου» μυελού των οστών), όπως και σε μη καπνιστές ή μη σακχαροδιαβητικους, τόσο καλύτερα αποτελέσματα παρατηρούμε
Μεταμόσχευση αυτόλογου σπογγώδους οστού με περιοστέο
Η τεχνική αυτή ξεκίνησε αρχικά το ’90 στην Ουγγαρία για χόνδρινες βλάβες εκτεταμένες (>1,5 κυβικά εκατοστά) και σε δύσκολα ανατομικά σημεία φορτιζόμενης επιφάνειας, όπως είναι ο θόλος του αστραγάλου ή οι μηριαίοι κόνδυλοι. Αρχικά περιορίστηκε στους μηριαίους κονδύλους του γόνατος και σε μεμονωμένες περιπτώσεις στο ισχίο ή στον αστράγαλο. Στην τεχνική αυτή αφού απομακρύνουμε το νεκρωμένο ή σκληρυντικό οστό μεταφέρουμε αυτομόσχευμα σπογγώδους οστού από τη κνήμη ή το λαγόνιο οστό της λεκάνης και ακολούθως ράβουμε περιόστεο άνωθεν της βλάβης. Τα ποσοστά επιτυχίας διεθνώς είναι 85-90%.
Μεταμόσχευση Αλλομοσχευμάτων Χόνδρου
Αν η χόνδρινη βλάβη είναι πολύ μεγάλη για τοποθέτηση αυτομοσχεύματος, τότε η μεταμόσχευση αλλομοσχεύματος είναι μία λύση. Τα αλλομοσχεύματα είναι από πτωματικό δότη, με ένα συνδυασμό χόνδρου και οστού και λαμβάνονται σε μεγάλα μεγέθη (μπορεί και ολόκληρος μηριαίος κόνδυλος). Στο εργαστήριο μετά από κατάλληλη επεξεργασία αποστειρώνεται και προετοιμάζεται.
Ακολουθεί και έλεγχος για μεταδοτικά νοσήματα. Η αποστείρωση και η ακτινοβόληση των μοσχευμάτων οδηγεί σε μείωση του αριθμού των κυττάρων, γι αυτό και τα ποσοστά επιτυχίας υστερούν σε σχέση με τις άνωθεν αναφερόμενες τεχνικές.
Με κατάλληλη φυσικοθεραπεία και σωστό πρόγραμμα αποκατάστασης, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στις καθημερινές δραστηριότητες μέσα σε 4 με 9 μήνες μετά το χειρουργείο.
Ο χόνδρος είναι η λεία απόληξη του οστού μέσα στην κάθε άρθρωση. Ο χόνδρος αποτελεί μια σημαντική δομή των αρθρώσεων στο ανθρώπινο σώμα. Υπάρχουν τρία είδη χόνδρων: ελαστικός, ινώδης και υαλοειδής, καθένας με διαφορετική τοποθεσία και λειτουργία. Ο υαλοειδής είναι αυτός που καλύπτει τις αρθρώσεις.
Οι χόνδροι μπορούν να υποστούν βλάβες που μπορεί να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, όπως τραυματισμούς, φλεγμονές ή ακόμη και εκφυλιστικές καταστάσεις όπως η οστεοαρθρίτιδα.
Η βλάβη του αρθρικού χόνδρου μπορεί να είναι γνωστή ως “χόνδρινη βλάβη” ή “οστεοχόνδρινη βλάβη”, ανάλογα με το αν επηρεάζεται μόνο ο χόνδρος ή και ο υποκείμενος οστικός ιστός.
Οι βλάβες των χόνδρων μπορεί να προκληθούν από αιφνίδιους τραυματισμούς, μακροχρόνια φορτία στις αρθρώσεις, εκφυλιστικές καταστάσεις ή φλεγμονές. Η συχνότερη εμφάνισή τους παρατηρείται σε νεαρότερες ή πιο ώριμες ηλικίες, λόγω της αυξημένης δραστηριότητας ή της εκφυλιστικής φύσης των αρθρώσεων.
Η συμπτωματολογία μιας βλάβης του αρθρικού χόνδρου μπορεί να περιλαμβάνει πόνο, οίδημα, δυσκαμψία και περιορισμένη κινητικότητα της αρθρώσεως. Σε περιπτώσεις σοβαρών βλαβών, μπορεί να παρατηρηθεί αίσθημα μπλοκαρίσματος ή αστάθειας στις αρθρώσεις.
Η διάγνωση των χόνδρινων βλαβών μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν με άλλες κλινικές καταστάσεις. Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες μέθοδοι εικονικής απεικόνισης, όπως ακτινογραφίες, μαγνητική τομογραφία και αρθροσκόπηση.
Οι βλάβες των χόνδρων ταξινομούνται σε πέντε στάδια ανάλογα με τον βαθμό σοβαρότητας, από τον φυσιολογικό χόνδρο έως τον πλήρη χαμό του πάχους του χόνδρου και την έκθεση των κάτω από τον χόνδρο οστικών επιφανειών.
Η σοβαρότητα της βλάβης στον χόνδρο δεν εξαρτάται από τον πόνο που αισθάνεται κάποιος. Αντίθετα, είναι σημαντικός ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζει την κίνηση της άρθρωσης, είτε αυτή φορτίζεται είτε όχι.
Στα πρώτα στάδια, η συντηρητική θεραπεία είναι προτιμητέα και περιλαμβάνει την αποφόρτιση του πάσχοντος μέρους με πατερίτσες, παγοθεραπεία, αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη φάρμακα, αποφυγή δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν τα συμπτώματα, και φυσικοθεραπεία.
Τέλος, ενδοαρθρικές εγχύσεις παραγόντων PRP (platelet rich plasma) ή βλαστοκυττάρων (stem cells) μπορεί να ανακουφίσουν προσωρινά ή και να θεραπεύσουν σε περιπτώσεις ήπιου ερεθισμού του χόνδρου. Οι PRP παράγοντες έχουν αντιφλεγμονώδη κυρίως δράση, καθώς το υαλουρονικό οξύ μειώνει τις τριβές στην επιφάνεια επαφής του χόνδρου των οστών και αυξάνει τη γλοιότητα της άρθρωσης, ενώ τα βλαστοκύτταρα έχουν εν δυνάμει αναγεννησιακή δράση (αρχέγονα κύτταρα που εν δυνάμει μπορεί να μετατραπούν σε χονδροκύτταρα).
Σε προχωρημένα στάδια, η χειρουργική επέμβαση είναι αναγκαία. Η αρθροσκόπηση είναι η προτιμώμενη μέθοδος, επιτρέποντας μας να παρεμβαίνουμε στη βλάβη μέσω μικρών τομών. Χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές, όπως η επανακαθήλωση, η ενεργοποίηση του μυελού με microfractures, η μεταμόσχευση οστεοχόνδρινων κυλίνδρων και η χρήση ικριωμάτων.
Η αυτόλογη μεταμόσχευση χονδροκυττάρων είναι μια περίπλοκη διαδικασία όπου τα χονδροκύτταρα αναπαράγονται και μεταφέρονται στην περιοχή της βλάβης. Το κόστος και η πολυπλοκότητα αυτής της μεθόδου την καθιστούν κατάλληλη για ειδικές περιπτώσεις.
Η χρήση τεχνητών ικριωμάτων αποτελεί μια προηγμένη μέθοδο όπου το ικρίωμα ελκύει χονδροκύτταρα για την ανάπτυξη νέου χόνδρου. Τέλος, η μετά το χειρουργείο αποκατάσταση περιλαμβάνει προστασία της άρθρωσης και σταδιακή επαναφορά της κίνησης.
Τεχνική Μικροκαταγμάτων (Microfractures)
Η τεχνική των «μικροκαταγμάτων» εφαρμόζεται πάνω από τρεις δεκαετίες στην Ορθοπαιδική Χειρουργική ανάπλασης του υαλοειδούς χόνδρου. Ιδίως τα τελευταία χρόνια η τεχνική έχει εξελιχθεί με ειδικά αρθροσκοπικά εργαλεία με τα οποία διεγείρουμε το μυελό των οστών που βρίσκεται κάτω του υποχόνδριου οστού προκειμένου τα αρχέγονα κύτταρα του μυελού να γεμίσουν το κενό του τραυματισμένου χόνδρου και να εξελιχθούν σε κύτταρα χόνδρου (σε ποσοστό 70-75%) και κύτταρα ινικής (σε ποσοστό 25-30%).
Τα ποσοστά επιτυχίας της τεχνικής αυτής αγγίζει το 90 με 95% για βλάβες <1 κυβικά εκατοστά. Όσο μικρότερη είναι η ηλικία του ασθενούς («πλούσιος» σε κύτταρα ο μυελός των οστών), όπως και σε μη καπνιστές ή μη σάκχαρό-διαβητικούς, τόσο καλύτερα αποτελέσματα παρατηρούμε.
Μεταμόσχευση αυτόλογων οστεοχόνδρινων τμημάτων (ΟΑΤS)
Σε μεγαλύτερες βλάβες (>1 κυβικό εκατοστό) και ιδίως σε φορτιζόμενη επιφάνεια της άρθρωσης έχει ένδειξη με πολύ καλά αποτελέσματα η αυτομεταμόσχευση οστεοχόνδρινων κυλίνδρων που μεταφέρονται από μη φορτιζόμενες επιφάνειες της άρθρωσης. Μετεγχειρητικά το πρωτόκολλο περιλαμβάνει αποφόρτιση για 4 εβδομάδες και σταδιακή φόρτιση ακολούθως έως τους 2,5 με 3 μήνες. Τα αυτομοσχεύματα επαναγγειώνονται πλήρως και η χόνδρινη βλάβη επουλώνεται.
Τα ποσοστά επιτυχίας της επέμβασης αυτής στο γόνατο διεθνώς αγγίζει το 85 με 90%, ποσοστά παρόμοια με τα δικά μας αποτελέσματα 90 με 95%. Όσο μικρότερη η ηλικία του ασθενούς («πλούσιος» σε κύτταρα χόνδρου το αυτομόσχευμα και η νεοαγγείωση αναπτύσσεται ταχύτερα λόγω του «πλούσιου» μυελού των οστών), όπως και σε μη καπνιστές ή μη σακχαροδιαβητικους, τόσο καλύτερα αποτελέσματα παρατηρούμε
Μεταμόσχευση αυτόλογου σπογγώδους οστού με περιοστέο
Η τεχνική αυτή ξεκίνησε αρχικά το ’90 στην Ουγγαρία για χόνδρινες βλάβες εκτεταμένες (>1,5 κυβικά εκατοστά) και σε δύσκολα ανατομικά σημεία φορτιζόμενης επιφάνειας, όπως είναι ο θόλος του αστραγάλου ή οι μηριαίοι κόνδυλοι. Αρχικά περιορίστηκε στους μηριαίους κονδύλους του γόνατος και σε μεμονωμένες περιπτώσεις στο ισχίο ή στον αστράγαλο. Στην τεχνική αυτή αφού απομακρύνουμε το νεκρωμένο ή σκληρυντικό οστό μεταφέρουμε αυτομόσχευμα σπογγώδους οστού από τη κνήμη ή το λαγόνιο οστό της λεκάνης και ακολούθως ράβουμε περιόστεο άνωθεν της βλάβης. Τα ποσοστά επιτυχίας διεθνώς είναι 85-90%.
Μεταμόσχευση Αλλομοσχευμάτων Χόνδρου
Αν η χόνδρινη βλάβη είναι πολύ μεγάλη για τοποθέτηση αυτομοσχεύματος, τότε η μεταμόσχευση αλλομοσχεύματος είναι μία λύση. Τα αλλομοσχεύματα είναι από πτωματικό δότη, με ένα συνδυασμό χόνδρου και οστού και λαμβάνονται σε μεγάλα μεγέθη (μπορεί και ολόκληρος μηριαίος κόνδυλος). Στο εργαστήριο μετά από κατάλληλη επεξεργασία αποστειρώνεται και προετοιμάζεται.
Ακολουθεί και έλεγχος για μεταδοτικά νοσήματα. Η αποστείρωση και η ακτινοβόληση των μοσχευμάτων οδηγεί σε μείωση του αριθμού των κυττάρων, γι αυτό και τα ποσοστά επιτυχίας υστερούν σε σχέση με τις άνωθεν αναφερόμενες τεχνικές.
Με κατάλληλη φυσικοθεραπεία και σωστό πρόγραμμα αποκατάστασης, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στις καθημερινές δραστηριότητες μέσα σε 4 με 9 μήνες μετά το χειρουργείο.
να σε καθοδηγήσει σχετικά με τη πάθηση σου, για να επιλέξεις την καλύτερη δυνατή αντιμετώπισή της.
